حرکت اقتصاد به سوی اقتصاد دانش بنیان عدالت محور نیازمند بهبود کیفیت نهادهاست

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر در کارگاه عدالت و اقتصاد دانش بنیان به بررسی نقش نهادها در اقتصاد دانش بنیان عدالت محور پرداخت. این کارگاه که به همت گروه مطالعات عدالت اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی برگزار شد در روزهای چهار شنبه و پنج شنبه 5 و 6 آبان ماه و در قالب پنج جلسه کارگاهی برگزار گردید. 

دکتر جعفری با عنایت به نقش نهادها در تحقق اقتصاد دانش بنیان عدالت محور تأکید کرد: امروزه رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی، و افزایش ثروت ملی صرفاً از طریق سرمایه‌های طبيعي ممکن نیست، و این توليد مبتنی بر دانش و فناوری است که نقش دانش‌بنیان نیروی محرکه رشد تولید و افزایش ثروت ملی را بر عهده دارد. طرح نظریه اقتصاد دانش بنیان و تبدیل آن به بحث غالب در نظریه‌های رشد و توسعه اقتصادی نیز در همین راستاست. همچنین مطالعات رشد اقتصادی نشان داده است بخش اعظم افزایش در تولید سرانه در طول زمان ناشی از جزء پسماند یا همان پیشرفت فناوری  است.

این استاد دانشگاه افزود: از سوی دیگر، افزایش رفاه عمومی، فقرزدایی، کاهش اختلافات طبقاتی و در نهایت برقراری عدالت و کاهش نابرابری درآمد یکی از آرمان‌های متعالی در هر جامعه می‌باشد که آن را به سمت رشد و توسعه اقتصادی سوق می‌دهد و از سوی دیگر اینکه اقتصاد دانش بنیان تا چه میزان سبب توزیع عادلانه درآمد و بهبود کیفیت محیط زندگی می‌شود، از جمله پرسش‌هایی است که در رأس تحقیقات اغلب کشورهای در حال توسعه جهان قرار داشته و بخش قابل توجهی از تحقیقات اقتصاد کلان را در این جوامع به خود معطوف نموده است؛ به طوری که توجه به اقتصاد  دانش بنیان عدالت محور به عنوان یك برنامه راهبرد توسعه اقتصادی و پیشرفت نیز مطرح شده است. در عین حال، کشورمان که توسعه اقتصاد دانش بنیان به صورت یك ضرورت انکارناپذیر دنبال می‌کند و از سوی دیگر، آرمان عدالت نیز از دغدغه‌های جدی ملی و اسلامی آن است. لذا، ضرورت توسعه اقتصاد دانش بنیان عدالت محور بیش از پیش نمایان می‌گردد.

یکی از بخش‌های مهم که اقتصاد دانش‌بنیان بر آن اثر می‌گذارد، توجه به برقراری توزیع برابر درآمد و عدالت اقتصادی در آن است. در واقع، مؤلفه‌های دانش در اقتصاد ضمن ارتقای عدالت منجر به افزایش رشد و توسعه اقتصادی می‌گردد. بدین ترتیب، تولید علم، سبب دانایی شده و این مقدمه زمینه‌ساز فناوری و در نتیجه تولید اشتغال، ثروت و در نهایت سبب آسایش، توانایی و امنیت اجتماعی می‌شود. بنابراین، می‌توان گفت، در صورتی اقتصاد دانش بنیان، عدالت محور است که ضمن ارتقای ظرفیت‌سازی اقتصاد و افزایش مولد بودن اقتصاد به موضوع بهبود نابرابری درآمد و برقراری عدالت می‌پردازد.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر با تأکید بر این نکته که حرکت اقتصاد به سوی اقتصاد دانش بنیان عدالت محور نیازمند بهبود کیفیت نهادهاست، افزود: ضعف در نهادها که به صورت ضعف در امنیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری، نامناسب بودن فضای کسب وکار، نااطمینانی، ناهماهنگی و بی ثباتی سیاسی نمایان می گردد، محیط فعالیت فعالان اقتصادی به ویژه برای کارآفرینان، مخترعان و محققان را مشوش و غیرقابل اتکا خواهد ساخت؛ از این رو شرایط فعالیت این افراد به دلیل تیره‌کردن آینده و سلب امکان برنامه‌ریزی از عوامل اقتصادی با دشواری روبه رو خواهد کرد. به عبارت دیگر، ناکارآمدی نهاد بازار و بخش خصوصی، عدم توسعه بازارهای مالی، عدم کارایی نظام بانکی و ضعف قوانین، ضعف در دیپلماسی اقتصادی، ضعف در شرایط حکمرانی خوب و ضعف نهادهای اجتماعی و مردمی منجر به عدم تحقق گسترش اقتصاد دانش‌بنیان عدالت محور می‌گردد. بنابراین، نهادها از طریق ایجاد انگیزه، کاهش هزینه های مبادله، محیط کسب و کار مناسب، بهبود حقوق مالکیت به ویژه مالکیت معنوی، جهت‌گیری مناسب دانش و انتقال فناوری منجر به توسعه  اقتصاد دانش‌بنیان عدالت محور می‌گردند.

پایان خبر